Sunday, February 18, 2024

ඉස්තාම්බුල් ට්‍රෑම්කාර් හා පාපන්දු

 

මේ දවස්වල තරමක් අවිවෙකී වී සිටින නිසා  යන එනගමන් ෆෝන් එකෙන් ලියන ෆේස්බුක් සටහන් කිහිපයක් මෙහි පළ  කරමි 

2024 පෙබරවාරි 18

ඉස්තාම්බුල් නගරයේ ට්රෑම් කාර් සේවාව ඇරඹෙන්නේ 1890දී ය. මුල්ම රථ දිව්වේ අශ්වබලයෙනි. 1912දී විදුලි බලයෙන් දුවන ට්රෑම් කාර් සේවා ජාලයක් කරළියට ආ අතර අතු ඉතිලා වැඩුණු මේ ජාලය පණහේ දශකය වෙද්දී මල්වර වී මාර්ග පණහක් දිගේ ට්රෑම් කාර් දෙසිය පණහකින් දුවන ප්රවාහණ බල ඇණියක් වුනේය. ඒ කාලය වෙනකොට ලෝකය පුරා ප්රවාහණ සේවාවල වෙනස් ප්රවණතා ඇති වෙන්නට පටන් ගත් නිසා ලංකාව මෙන්ම තුර්කියද සිය ට්රෑම් කාර් සේවාව හෙමින් හෙමින් හකුළා ගන්නට පටන් ගත්තේය.

1900වසරේ අර තරම් විශාල ජාලයක් නොවූවද කොළඹ නගරයට ප්රවාහණ සේවය මනාව සැපයූ විදුලි ට්රෑම් සේවය පටන්ගෙන 1960 පමණ වනතුරු දිව්වේය. ඉස්තාම්බුල් නගරයේ ආසියානූ හා යුරෝපීය කොටසේ අරසා විශාලෙට ව්යාප්තව තිබූ ට්රෑම් කාර් සේවාව 1966 වනවිට මුලුමනින්ම හකුළා ගනු ලැබිණි . ඉන්පසු ප්රවාහණයේ අරක්ගත් ලොකු කුඩා මෝටර් රථ මාර්ග තදබදය මවමින් වායු දූශනය කරමින් වාතයක් වෙද්දී ඉස්තාම්බුල් නගර සභාව 1990 පමණ පටන් ආයෙමත් ට්රෑම් කාර් ගැන පෙම් සිතුවිලි පාන්නට වූ අතර නගර සභාවේ සිටි තරුණ උපදේශක ඉන්ජිනේරුවෙක් ප්රවාහණ කටුගේක තිබූ පරණ , කලාත්මක ට්රෑම් කාර් කීපයක් රෙපෙයාර් කරවා සංචාරකයන් වෙනුවෙන් දුවවමුදැයි ගෙන ආ යෝජනාව නගර සභාව ඒකමතිකව පිළිගත් නිසා තක්ශින් නගරයේ හා ආසියානු කොටසේ පැරණි මාර්ග කොටස් දෙකක ඔය පින්තූරයේ පෙනෙන විදිහේ නොස්ටැල්ජික් ට්රෑම් කාර් දුවවන්නට පටන් ගත්තේය. ඒවා දෙස් විදෙස් සංචාරකයන් අද්දන කාන්දම් වුනේය.

1992 එලෙසින් ඇරඹුණු ඉස්තාම්බුල් දෙවන ට්රෑම් කාර් යුගය මේ වනවිට නවීන රථ, මාර්ග හා මෙහෙයුම් පද්ධතිවලින් පොහොසත් වෙමින් තිබෙයි. නගරයේ සමහර මෙට්රෝ මර්ග හා ට්රෑම් සේවා ඉදිකරන්නේ හා පවත්වාගෙන යන්නේ නගර සභාවෙනි. නගර සභාවකට ඔච්චර දෙයක් කරන්නට පුලුවන්දැයි මට මුලින් හිතුනත් එම සැකය දුරු වුනේ කොළඹ ට්රෑම් රථ සේවය 1929 සිට එහි අවසානය දක්වා පවත්වාගෙන ගියේ කොළඹ නගර සභාවෙන් බව කියවූ විටය. නගර සභාවට හා ප්රාදේශීය සභාවලට කරන්න පුලුවන් බොහෝ දේවල් තිබෙන අතර අනේ ඒකට සල්ලි මහ ගොඩක් ඕනිනෙ කියන කතා හා ලංකාවේ ඔය කියන සභා දුප්පත්ය කියා මම පිලිගන්නේ නැත.

අර ඉස්තාම්බුල් නගර සභාවට ට්රෑම්කාර් යළි පටං ගැනීමට උපදෙස් දුන් ඉන්ජිනේරුවා සමග මේ දවස්වල එකම කන්තෝරුවේ වැඩ කරන බවත් සතුටින් ලියා තබමි.

2024 පෙබරවාරි 07 



තුර්කියේ ක්රීඩාලෝලීන්ට ඇත්තේ අමුතුම තාලේ පාපන්දු උනන්දුවකි. මෙරට ජනප්රියම ක්රීඩාව වන පාපන්දු සඳහා වෙන් වූ ක්රීඩාගාර රාශියක් තිබෙන අතර 2002 දී ඉදි කෙරුණු අටාටුක් ස්ටේඩියම් එක ප්රේක්ෂකයන් හැත්තෑ හතර දහසකට අසුන් පැනවිය හැකි ලෝකයේ තිබෙන විශාලම ඒවායෙන් එකකි. නවීන පාපන්දු ක්රීඩාව ජනප්රිය වීම ඇරඹි 19වන සියවසේම අග හරිය වනවිට ඔටෝමාන් පාලනයේ තිබු තුර්කිය පාපන්දු ක්රීඩාව තදින් බදා වැළඳ ගත්තේය. එතැන් පටන් ලෝ පතල ක්රීඩකයන් හා ක්රීඩා සමාජ රාශියක් මේ රටෙන් බිහි වී තිබේ .

මම නිතර යන එන පාර අද්දර පින්තූරේ පෙනෙන්නට තිබෙන රම්ස්පාර්ක් පාපන්දු ක්රීඩාගාරයේ ප්රේක්ෂකයන් 52,000කට ආසන පහසුකම් ඇත. එය ඉදිකර ඇත්තේ 2011 දිය . එහි හිමිකාරිත්වය දරන්නේ සුප්රසිද්ද පාපන්දු සමාජයක් වන ගලටේසාරේ කණ්ඩායමටය. එංගලන්ත ජාතික මා මිතුරා කිව්වේ මීට අවුරුදු පණහකට පෙරත් එම ක්රීඩා සමාජය යුරෝපය පුරා ප්රසිද්ධව තිබූ බවය.

1908 දී එනම් මිට අවුරුදු එකසිය පහළොවකට පෙරත් ප්රේක්ෂකයන් පණස් දහසකට වාඩි විය හැකි පාපන්දු ක්රීඩාගාරයක් ඉස්තාන්බුල් නුවර ඉදි වී තිබේ.
2002 වුරුද්දේ දකුණු කොරියාවේ පැවති ලෝක පාපන්දු කුසලාන තරගාවලියේ තුන්වන තැන හිමි කර ගැනීමත් සමග තුර්කියේ පාපන්දු කිරීඩාව වඩාත් ජනප්රිය විය.

ක්රීඩා සමාජ අතර තරග පැවැත්වෙන දිනවල රම්ස්පාක් පැත්තේ පාරවල ට්රැෆික් වැඩිවෙන නිසා බොහෝ දෙනා හවස්වන්නට පෙර කන්තෝරුවලින් පිටවෙති .
ඒ වගේ දවසක කොණ්ඩේ කපන්න ගිය මට හරි අකරතැබ්බයක් වුනේ අපේ බාබර්වරයා ෆෝන් එකෙන් මැච් එක බලමින් අති උද්යෝගයෙන් ප්රතිචාර දක්වද්දීය.කොණ්ඩය කපන අතරතුර ඔහු මගේ ඔලුව ෆුට් බෝලයක් කියා පයින් ගසාවි යැයි අනියත බියකින් වෙලී ගියෙමි .


Sunday, January 28, 2024

මා සමග කෝච්චියේ ගිය රන්ජන් හා මැත්තා

අපේ අවසාන වසරේ විභාගය ඉවර වී දවසක් දෙකක් ගෙවී ගෙදර යන්නට බලා සිටි අප‍ට 1993 මැයි පළවෙනිදා මානසිකව විවේකි දවසක් උනේය . එදා උදේ ජනාධිපති ගමන්ගත් මැයි පෙළපාලියෙදී සිදූවූ අලකලංචිය අපට අසන්නට ලැබුනේ නුවර ගොස් දෙල්තොට බස් එකක නැගී පේරාදෙණි එද්දීය . බසයට අතරමගින් ගොඩ වුවෙක් මේ ආරංචිය කිවේය. බසයේ සිටි සියල්ලන්ගේම කුතුහලය මුසු මුහුණු පිබිදෙමින් තිබිණි. ඊළඟට ගොඩවූ තවත් මගියෙක් අවසාන ආරංචිය තහවුරු කළේය. මගීන්ගෙන් නැගුනේ ප්‍රීතිය මුසු ප්‍රතිචාරයකි. මග දෙපස මිනිසුන් එකතු වී රතිඤ්ඤා දල්වන අයුරු අපට පෙනිණි .


"ගෙවල්වලට ගිහින් කැවුම් කිරිබත් උයන්නලා වැඩේ ඉවරයි" කියා පාරේ සිටිවුන් අපට ඇහෙන්නට කෑ ගැසුවෝය . බසයේ සිටි වයස අවුරුදු හත අටක කුඩා දරුවෙක් "අම්මේ අපි ගෙදර ගිහින් පාටියක් දාමු අයිස්ක්‍රීම් ගමු" කියා කියද්දී දරුවාගේ මව වහ වහා දරුවාගේ මුව දෑතින් වසාගෙන බියමුසු දෑසින් වටපිට බැලුවාය. ඒ වනවිටත් සැකය හා භීතිය පහවගොස් නොතිබිණ . අප ගලහා පාරේ මෙඩිකල් ෆැකල්ටිය ලඟින් සරසවි බිමට ඇතුල්වෙන තැන සිට ජේමිස් පීරිස් ශාලාව අසලින් බහිනතුරු කන් බිහිරි කරවන ජයඝෝෂා හා රතිඤ්ඤා හඬ ඇසුණේය . අවට සමාජය හා සරසවි සිසුන්ඇතුළු සියල්ලන් සතුටු වූ සිද්දියක් වූ එය සමාජය වසා සිටි භීතිය , කියාගන්නට බැරි තරම් වූ අවනීතිය තුලින් උපන් පීඩනය පිටකිරීමක්ම විය .

සමාජ මාධ්‍ය නොතිබූ ඒ කාලයේ අපට අසුනේ මේ ප්‍රීති වීමට හවුල් වූ අයගේ හඬ පමණකි. එය සාතිශය බහුතරයගේ හඬ බවටනම් සැකයක් නොවීය .දවසෙම වෙන වැඩක් කරන්නට හිතුවේ නැති අපි කැන්ටිමේ ටිවී නිව්ස් වලින් හා තම තමන්ගේ අතින් දමා රසකර මැවූ කතන්දර වලින් සංතෘප්ත වෙමින් දවස ගෙවා දැමුවෙමු.

එදා රාත්‍රී කෑම ගනිද්දී රන්ජන් මා ලඟට පැමිණ හෙට උදේ අපට දුර ගමනක් යන්න තියෙනවා පාන්දර පහට ලෑස්ති වෙලා හිටපන් කියා කිව්වේය. අද හෙට ගෙදර යන්නට ප්ලෑනක් නොවූ මම ඕනි බඩකඩිත්තුවක යන්නට කැමති වුනෙමි. උදේ පාන්දර අපි පේරාදෙණියට ගොස් නුවරින් මාතර බලා යන එක්ස්ප්‍රස් කෝච්චියේ පානදුරට ටිකට් දෙකක් ගතිමු .

' කොහෙද බං යන්නේ ? ' මම ඇහුවේ කෝච්චියට නැග්ගාටත් පසුවය.

' පානදුරේ අපේ පුංචි අම්මලා ගෙදර '

ආයි මේ හදිස්සියේ ?

"නෑ බං කාලෙකින් ගියෙත් නෑ" .

ඒත් මේ යන්නේ අතින් කයිට් කරගෙන කාගේදෝ ප්‍රශ්නයක් විසඳන්නට බව මට වැටහුණේ පසුවය.

කෝච්චියේ සිටි කිසිවෙකුත් ඊයේ රටේ සිදුවූ සිද්දිය ගැන කතා කළේ නැත . ඒත් රන්ජන් කිව්වේ දැන් තියෙන්නෙ නව පාලනයක් ඉක්මනින් බිහි වී රට ගොඩ යෑමට ගතවන කාලය පිලිබඳ ප්‍රශ්නයක් විතරක් කියාය .

මේ වෙලාවේ අපේ මැදිරියේම කෙළවරක කල්පනාවක ගිලී වාඩි වී සිටින මැත්තා අපට දකින්නට ලැබිණි . ඒයී උඹ කොහෙද යන්නේ ? කියා ඔහුවත් අප ලඟට ගෙන්නා ගතිමු.
දේශපාලනය ගැන ඉහළ උනන්දුවක් ඇති පරිණත, ප්‍රතිපත්තිගරුක හිත හොඳ මිනිසෙකු වූ ඔහු දේශපාලනය නිසා බොහෝ දේවල් අහිමි කරගෙන සිටියේය . ඉතින් ඔහු බෙහෙවින් සතුටට පත්ව ඇතැයි සිතුවෙමි .

"ඊයේ මාර වැඩේ නේද වුනේ?" මම අහුවෙමි . ඒත් කිසිම සතුටක් නැති මුහුණින් ඔහු මෙසේ කිව්වේය.

"ඔය එක පුද්ගලයෙක් නැති වුනා කියල මිනිස්සු පීඩනෙට පත්වෙච්ච හේතු නැති වුන් නෑනේ බං . අනෙක ඔතෙන්ට තව එකෙක් ඇවිල්ල ඔය ක්රමේම පවත්වාගෙන යයි. අපිට හොඳටම ෂුවර්ද තව පාලකයෙක් මැරුණම කිරිබත් කන් නැති ගානට මේ රටේ ක්‍රමේ හැදෙයිද කියල? හොඳ නරක ගැන පොදු එකඟතාවක් අපි කාගේ ගාවවත් නෑනේ. ඒ නිසා මටනම් ලොකු සතුටක්වත් බලාපොරෝත්තුවක්වත් නෑ" කී ඔහු කැමතිම විෂයය වන චිත්‍රපටි ගැන කතා කරනන්ට පටං ගත්තේය.

මා සමග එදා කෝච්චියේ ගිය රන්ජන් හා මැත්තා දෙදෙනාම අද ජිවතුන් අතර නැත . ඒත් ඔවුන් සිහිකිරීම වෙනුවෙන් දියුණු සමාජවල තිබෙනවා යැයි මා අසා ඇති සමහර ලක්ෂණ ටිකක් සටහන් කරන්නට කැමතිය.

ඒවායේදී අමු අමුවේ නීති කැඩීම, අනිතිකව ඉඩම් අල්ලා ගැනීම, හොරකම හා වංචාව දේශපාලනයේ යෙදීමට බැරිවෙන තරමේ වරදවල බවට තහවුරු වී ඇත . දේශපාලකයෙක් වීමට හා බලයේ සිටීමට අවශ්‍ය මුලික සදාචාර රාමුවක් ගැන විවාදයකින් තොර පොදු එකඟතාවක් ඇත. ප්‍රතිපත්ති ස්ථාවර වී ජානගතවී ඇති නිසා දේශපාලනය ගැනම කතා කරන්නේ නැතිව තමන්ගේ වැඩක් බලාගෙන ජීවත්වීමට පොදු මහජනතාවට පුළුවන. කොලිටි ඔෆ් ලයිෆ් හොඳ වී ඇත්තේ මේ ආදී බොහෝ අංශවල කිලිටි සෝදාගෙන තිබීම නිසාය.

Wednesday, January 3, 2024

උමන්දාවේ දින සටහන් 2- කැපඩෝසියාවේ භූගත නගරය

 

Source- Wikipedia

නවාරි දෙවැනිදා මම  අපේ ජපන් ජාතික මිතුරෙකුට   සුබ අලුත් අවුරුද්දක් කියා කිව්වාට ඔහු යමක් මුමුණ  මුමුණා  සිටියා  මිසක යහපත් ප්‍රතිඋත්තරයක් දුන්නේ නැත.
උඹට මොකුත් ආරංචි වුනේ නැද්ද ?  ඔහු ඇසුවේය.
මම මොකුත් නෑ  කියා කිව්වෙමි. 

මොකුත් නෑ ? ඔහු යලි ප්‍රශ්න කළේය . අලුත් අවුරුද්ද උදාවන  දවසේ ඇවිදින්නට  යන්නටත් දවල් කෑම  කොහෙන් හෝ ගැනීමටත් එකතු වන්නැයි  කියා අප කිව්වට ඔහු ආවේ නැත . 

පසුගිය සෙනසුරාද ඔහු අලුතින් ටී වී චැනල් එකකට සබ්ස්ක්රයිබ් කලේය. ටිකක් ලොකු ගානක් ගියා මට එත් අලුත් අවුරුද්ද දවසේ එහෙ උත්සව, සංගීත වැඩ සටහන් සෑහෙන්න බලන්න පුළුවන්. ඒ වැඩ නිසා මම ජනවාරි පළවැනිදා ගෙයින් එලියට යන්නේ නෑ  කියා ඔහු කල්තියා කිව්වේය. 
මේ සා බලාපොරෝත්තු  තියාගෙන සිය  රටේ මිනිස්සුත් එක්ක අවුරුදු සමරන්න හිටි මනුස්සයා මේ ලෙස අවුල් වී සිටින්නේ ඇයි ? 

ඔහු මොහොතකින් අලුත් අවුරුදුදා  ජපානයේ ඉෂිකාවා පලාතට  අවාසනාව ගෙනා භූමිකම්පාව ගැන මට කිව්වේය. 

පෙරදා  උදේ සිට ඇවිදිනවා, කතා කරනවා, කනවා හැරුණුකොට කිසිම  ලෝක තොරතුරක් ගැන මම අප්ඩේට් නොවී සිටීම ගැන කණගාටු වුනෙමි. ඒ වේදනාව මට මතක් කළේ 'කඳුළු රසැති මොමෝ ' පෝස්ට් එකය. 

' ජපානේ අපිට අපි විතරයි . කවුරුවත් අපි ගැන බලන්නේ නෑ ' කියා ඔහු කියන විට මගේ හිත   පිලිස්සී  ගියේය.
උඹ දනන්වද ? මේ මගේ  අවුරුද්ද . මම ඉපදිලා තියෙන්නේ අවුරුදු දොළහකට වතාවක් එන මකර රාශියේ. මේ අවුරුද්ද හොඳ වෙයි කියල හිතාගෙන අපේ ගෙදර හැමෝම මට සුබ පැතුවා . දැන් වෙච්ච දේ නිසා මේ අවුරුද්දේ  මට සැකයි" .  

මේ මිනිසා   බොහොම අහිංසක සංවේදී මිනිසෙක් ලෙස මට තේරුම් ගියේය . 

"ඊයේ රටපුරා මොනතරම් උත්සව තියන්න ලැහැස්ති කරලා තිබ්බද ? ඒ සේරම කැන්සල් වුනා"

මීට  මාසයකට   පමණ පෙර ඉස්තාම්බුල් ආසන්නයේ   රික්ටර් පරිමානයේ 5.1ක භූමිකම්පාවක් ඇති වුනේය.  ඒ  වෙලාවේ  භූමිකම්පා හා උමං අතර ඇති සම්බන්ධය කතා කරමින් සිටිද්දී පුලන් කිව්වේ භූමිකම්පාවලින් ආරක්ෂා වීමට හොඳම  තැන පොළව යට පිහිටි  උමං මාර්ග බවයි. 

ජපානය මෙන්ම තුර්කියේ ඉස්තාන්බුල් ඇතුළු බොහෝ පෙදෙස්  භූමිකම්පා සක්‍රිය කලාපවල පිහිටියි. ඈත  මෑත ඉතිහාසය පුරා දැවැන්ත භූමිකම්පා ව්‍යසනවලට මේ දෙරටම මුහුණ දී ඇත .
භූගත ගොඩනැගිලි  හා උමං අවදානමෙන් අඩුයයි කිව්වට නව ඉදිකිරීම් වලදී ඒවා භූකම්පනවලට ඔරොත්තු දෙන ලෙස හැදීමට රෙගුලාසි ඇවිත් තිබේ. 
ඉස්තාම්බුල්  නුවර තක්සිම්  චතුරශ්‍රයේ සිට ලෙවන්ට් 4 නගරය දක්වා කිලෝමීටර් හයකට ආසන්න  උමග ඉදිකිරීමේදී ඊට සම්බන්ධව සිටි පුලන් මෙහෙම කතාවක් කිව්වේය . 

"1999දී ඉස්තම්බුල් වලට ඇඟට දැනෙන භුමිකම්පාවක් ඇතිවුනා. ඉස්තාන්බුල් ආසන්නයේ වෙච්ච මේ භුමිකම්පාව දරුණුම එකක්. එතකොට මම හිටියේ වැඩ ඉවරවිගෙන යන උමග ඇතුළේ . මට කිසිම කම්පනයක් දැනුන නෑ . එලියට අවිල්ල බලනකොට එකම කලබගෑනියයි. ඒ අතරේ ආරංචි වුනා අපේ උමග හදන ප්‍රංශ කොම්පැනියෙ උන් බඩු පැක් කරගෙන  යන්න හදනවා කියල. 
මම ඉක්මනට ගිහින් ඒ මිනිස්සුන් අස්වැස්සුවා.  උමග දිගේ පයින් එක්කරගෙන ගියා . මම කිව්වා උමගට කිසිම දෙයක්  වෙලා නෑ . උමගේ වැඩ කරන්න බය වෙන්න එපා කියල. ඊට  පස්සේ තමයි ආපහු නොයා මෙහෙම  ඉන්න ඒ මිනිස්සු හිත හදා ගත්තේ"  ඔහු කිව්වේය. 

තුර්කිය එහි භූගත නගර සඳහා ප්‍රසිද්ධය, විශේෂයෙන් කැපඩෝසියා කලාපයේ මෙම භූගත නගර නිර්මාණය  සහ අදාළ ඉංජිනේරු විද්‍යාව සිත් ඇදගන්නා සුළු වනමානව දක්ෂතාවයේ අරුමයන්ය.
ඉතින් මේ භූගත නගර භුමිකම්පාවලින් බේරී සිටීමට හැදූ  ඒවාද ? 

කැපඩෝසියාහි භූගත නගරවල මූලික අරමුණ භූමිකම්පා සඳහා ආරක්ෂිත ස්ථාන යොදා ගැනීම බවට කිසිදු සාක්ෂියක් නැත. මෙම භූගත ජනාවාස  ගිනිකඳු පාෂාණ සිදුරුකර හැඩවැඩ දමා නිර්මාණය  කර ඇත්තේ  සතුරු ආක්‍රමණ කාලවලදී  බේරි සිටීම සඳහා ය. මෙම කලාපයට මානව ජනාවාස පිළිබඳ දිගු ඉතිහාසයක් ඇති අතර, විවිධ තර්ජනවලින්  ජනයා  ආරක්ෂා කිරීම සඳහා භූගත නගර රහස්  නවාතැන්  හෙවත් බංකර් ලෙස සේවය කළේය.

 කෙසේ වෙතත්, කැපඩෝසියාව (Cappadocia) භූ කම්පන ක්රියාකාරී කලාපයක පිහිටා ඇති බව සඳහන් කිරීම වටී. සමහරවිට මේ කලාපයේ මෙළෙක් යමහල් පාෂාණය යම් භූ කම්පන ශක්තියක් අවශෝෂණය කර ගත හැකි වුවද, මෙම භූගත නගර නවීන භූ කම්පන ආරක්ෂණ ප්‍රමිතීන් අනුව නිර්මාණය කර ඇති බවක් සොයාගෙන නැත.
මෑත කාලීනව  භූ කම්පන කලාපවල ගොඩනැගිලි  භූ කම්පනවලදී ඒවායේ ආරක්ෂාව සඳහා නිශ්චිත භූමිකම්පා-ප්‍රතිරෝධී ලක්ෂණ සහිතව නිර්මාණය කර ඇත. 

Cappadocia හි භූගත නගර ඒවායේ ඓතිහාසික වැදගත්කම සහ වාස්තුවිද්‍යාත්මක ආශ්චර්යයන් ලොවක් මවිත කර තිබේ.

වඩාත් ප්‍රසිද්ධ භූගත නගරවලින් එකක් වන්නේ  ඩෙරින්කියුය. එය සියවස් ගණනාවකට පෙර මෙළෙක්  ගිනිකඳු පාෂාණවලින් සැදුණු  කඳුවැටිවල  මනාව නිර්මාණය කරන ලද, තට්ටු කීපයක් ඇති  භූගත නගරයකි. ගිනිකඳු පිපිරිම නිසා ඇතිවන ලාවා සහ අළු මිශ්‍ර වී සෑදෙන යමහල් පාෂාණ මෙළෙක්ය. උපකරණවලින් සිදුරු කිරමට හා කැටයම් දැමීමට පුළුවන.   නගරය ආරක්‍ෂක අරමුණු සඳහා ඉදිකරන ලද බවට විශ්වාස කෙරෙන අතර, දහස් ගණනක් පුරවැසියන්ට එහි  නවාතැන් සලසා දී ඇත. එයට විවිධ කුටි, උමං මාර්ග, ගබඩා කාමර සහ වාතාශ්‍ර සපයන මාර්ග  ඇතුළත් වී තිබු  අතර එහි ජල සැපයුම, ජලාපවාහණය හා ආලෝකය සැපයීම, ආහාරපාන සැපයීම, අධ්‍යාපනය, ආගමික කටයුතු, සෞඛ්‍ය පහසුකම් ආදිය සිදු වුයේ කෙසේද යන්න තවමත් හරිහැටි හොයාගෙන නැත.  .

තුර්කියේ භූගත නගර ඉංජිනේරුමය ආශ්චර්යයන් පමණක් නොව කලාපයේ ඓතිහාසික හා සංස්කෘතික පොහොසත්කමට සාක්ෂිය සපයයි. 

මෙම භූගත නගර ප්‍රාතිහාර්යයන් නොවුනද ,පොළෝ  මට්ටමට  යටින්  විචිත්‍ර නිර්මාණයන්  කිරීමේදී පුරාණ සමාජවල තිබු හැකියාවන් ගැන පුදුම නොවී සිටිය නොහැක .

ඉතින් මා පැමිණ සිටින්නේ  මානව ශිෂ්ටාචාරය පිළිබඳ අලුතින්ම  හදාරන්නට පුළුවන් කලාපයකය. ඒවායේ ඇවිද සියැසින්  දැකබලාගත් තොරතුරු ඉදිරියේදී ලියමි 

මම  මේ රට දකින්නේ ත්‍රී ඩිමෙන්ෂනල් රටක් ලෙසටය. මිට වඩා දියුණු සාමකාමී රටවල් මම දකින්නේ ටූ ඩිමෙන්ෂනල් රටවල් හැටියටය. 



Sunday, December 17, 2023

උමංදාවේ දින සටහන් -1

Source : telegraph.co.uk


2023 සැප්තැම්බර් 20

අද අපේ  කණ්ඩායමේ හිටි ජපන් ජාතික උපදේශකවරයා කිහිපවිටක්ම 'ටුනලින්ජයි'   කියන වචනය පාවිච්චි කළා . ටුනලින්ජයි  මෙහෙම කිව්වා . ටුනලින්ජයි හදපු රිපෝර්ට් එක" වගේ ඒවා කියද්දී මම අපේ ඉංගිරිසි මිතුරාගෙන්  ඒ කියන්නේ කුමක්දැයි  ඇහුවා . 

ඔය කියන්නේ ටනලින් ගයි  කියන එක අපිත් එක්ක සිටි උමං ඉංජිනේරුවා හැඳින්වීමට එහෙම කියන බව මට වැටහුනා. බොහෝ ආසියාතුක උච්චරානවලදී  ටනල් යන්න ටුනල් ලෙසත්, බල්ගේරියා යන්න බුල්ගේරියා ලෙසතු , ටර්කි යන්න තුර්කි ලෙසත් යොදනවා. අපිත් බොහෝවිට එහෙමයි.  තුර්කි බසෙත් එහෙමයි . ටුනල් කියන්නේ උමගට. මේ වචන උඡ්ච්චාරන විදිහ නිසා ඉංග්‍රීසි බසෙන් කතාකරන කෙනෙක්ගේ වචනවලට වඩා ජපන් ජාතිකයන්  සමග කරන කතා බහ තුර්කි ජාතිකයන්ට තෙර්නවා. ජපන්  ඉංග්‍රීසි උච්චාරණය මට  නොතේරුනාට තුර්කි ජාතිකයන්ට තේරෙනවා . මේ ප්‍රොජෙක්ට් එකේ කිලෝමීටර් බර ගානක් දුම්රිය උමං හදන්න තියෙන නිසා අපේ ටුනලින්ජයි වටිනා චරිතයක් . ලෝ පුරා උමං  හැදීමේ තාක්ෂනය පුදුමාකාර විදිහට වැඩි දියුණුවෙලා තියෙනවා අද වෙනකොට.

2023 ඔක්තෝබර් 02

ලෝකේ ඕනිම වෙලාවක මිනිස්සු මිලියනයක් වගේ අහසේ ඉන්නවා කියල ගුවන් ගමන් ගැන උනන්දු මිනිස්සු කියනවා. අහසේ ඉන්න ගානට අඩු වුනත් තව ලක්ෂ ගානක් ඕනිම වෙලාවක පොළව  අභ්‍යන්තරයේ ඉන්නවා. ඒ භූගත රේල්ලු , බස්, වෙනත් වාහන , පතල්  ආදියේ විතරක් නෙවෙයි භූගත නිවාසවලත් මිනිස්සු ජිවත් වෙනවා . නැතිනම් ගමන් කරමින් හෝ තාවකාලික මෙහෙයුම්වල සිටිනවා .  ඒත්  අනාගතේ ඔය ප්‍රවනතාව වෙනස් වෙන්න ඉඩ තියෙනවා. ඒ කියන්නේ ලෝකේ ගමනාගමනය බොහෝ දුරට පොළව  යටින් දිවෙන උමං  මාර්ගවල  වැඩිපුර සිද්ද වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.  ඇලන් ඔය කතා  කිව්වේ අපි හදන අන්තර් මහද්වීපික දුම්රිය පාරේ යෝජිත උමං කොටසක් ගැන රැස්වීමකට ගිහින් එන ගමං .ඇමෙරිකාවත් යුරෝපයත් යා කරමින් මුහුදු යටින් ඉදි කරන්නට සංකල්පයක් වශයෙන් යෝජනා වී තිබෙන  අන්තර්  අත්ලන්තික උමග ගැනත්  කතා වුනා. මේක ඩොලර් ට්‍රිලියනයකටත් වඩා වියදම් වෙයි කියල හිතන  වරින් වර කතා වෙන මාතෘකාවක් . කිසිම රජයක් හෝ සංවිධානයක් නිල වශයෙන් එහෙම යෝජනා කළාදැයි දන ගන්නට නෑ . හැබැයි ඉතින් එහෙම දේවල් වෙන්න බැරි කමකුත් නෑ 

2023 ඔක්තෝබර් 20 

තුර්කිය හා ඉස්තාන්බුල් නගරය උමං  මාර්ග ගැන ප්‍රසිද්දයි. ලෝකයේ දෙවැනි සබ්වේ එක හෙවත් භූගත දුම්රිය මාර්ගය හදල තියෙන්නේ තුර්කියේ .

බොස්පරස් සමුද්‍ර ඇළ මාර්ගය  හරහා මුහුද ඇතුලෙන් යන උමං  මාර්ග දෙකක් තියෙනවා. යුරේසියානු උමග හා මාර්මරේයි  උමග තමයි ඒවා.  ලක්නාවේ කොච්චිවල්ට නම්දානවා වගේ තුර්කියෙත්  කෝච්චි පාරකට නමක් දල තියෙනවා. ඒ තමයි මාමරේයි . ඒ කියන්නේ මාමරේ මුහුද මැදින් යන කිරණය කියන එක . 

කොහොම හරි අපටත් ඉදිරි  අවුරුදුවල උමං හාරන්න  තියෙනවා. කිලෝමීටර් පහක් විතර දිග දුම්රිය ලයින් දෙකක් යන්නට පුළුවන් මේ උමගක් හැදීමේ ක්‍රමවේදය හා  ආරක්ෂක උපක්‍රම අවුරදු ගණක ඉඳන් සැලසුම් කරනවා. අර කිව්ව අන්තර මහද්වීපික උමං  නෙවෙයි ගොඩ බිම ඉදිකරන කෙටි දුර උමං  හැදීමේ ක්‍රම කීපයක්  තියෙනවා. උපකරණ හා කුඩා පිපිරීම් යොදාගෙන කරන පරණ පන්නයේ උමන් හෑරීමේ  ක්‍රමය දැන් පාවිච්චි වෙන්නේ නැති තරම්. 

2023 නොවැම්බර් 

ටනල් හාරන්න පාවිච්චි කරන TBM හෙවත් ටනල් බෝරින්  මැෂින් ගැන කතා කරද්දී මට හොඳට හුරුපුරුදු ටනල් බෝරින් මැෂින් ගැන කිව්වා. 

මම කටාර්වලදී කිලෝමීටර් නමයක් දිග මයික්‍රෝ උමගක් හදන කටයුත්තකට සම්බන්ධ වුනා. මේ කුඩා උමගේ විෂ්කම්භය  මීටර් 2 .4 යි ඒක යන්නේ පොලොව මට්ටමේ ඉඳන් මීටර් තිහක් පහලින්. අවුරුද්දකට දෙපාරක් තුන්පාරක් විතරක් වහින කටාරයේ වැහි වතුර බැස යාමේ ස්වභාවික මාර්ග නෑ . මේ වැස්ස කියන්නේ සුළු ගංවතුර තත්වයක් . ඒ රටේ ගංගා නැති වුනත් ගංවතුර කියල තමයි කියන්න වෙන්නේ. 

මේ වැහිවතුර එකතු කරන්න  තමයි පොළව  යටින් යන අර උමග හැදුවේ.  වැහි වතුර සේරම මාර්ග කීපයකින් එකතු කරලා තරමක් පහළ  මට්ටමක තිබ්බ ජලාශයක  පුරවනවා. මේ පිරෙව්වට වතුර මුහුදට ගලාගෙන යන්නේ නෑ . වියලිච්ච ගංගා මාර්ග හෝ නිම්න නැති නිසා. ඉතින් සැලසුම  වුනේ  ගංවතුර ඒ ජලාශේ ඉඳන් මුහුදට පොම්ප කරන්න. මේ ක්‍රමය අදටත් හොඳින් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. 

2023 නොවැම්බර් 25

මම කලින් වතාවකුත් මතක් කරපු  ලෝකේ දිගම උමගක් තමයි  ඉංග්‍රීසි ඕඩය  හරහා යන චැනල් ටනල් එක. ඒක  කිලෝමීටර් පනහක් දුරයි .  ප්‍රංශය පැත්තෙන් එක කණ්ඩායමක් හා එංගලන්තය  පැත්තෙන් තවත් පිරිසක් හැරගෙන ආපු උමග මහා මුහුදු  පතුලටත් යට තැනකදී හම්බවෙච්ච දවසේ විස්තර  දන්නා යාලුවෙක් මට ඉන්නවා. ඒ නිසා ඒ කතාව වෙනම සවිස්තරව ලියන්නම්.  2015 අවුරුදේ අපි ලන්ඩන් නුවර ඉඳන් ඔය ටනලය දිගේ පැරිසියට ආව. ඒ ගමන ගියේ අර කටාර්වල  උමං හදන සමාගමේ  මගෙත් එක්ක වැඩ කරපු මේදිස් එක්ක . අපි ලන්ඩන්වල සතියක් විතර සිරි නරඹලා  ඔය ටනල් එක හරහා පැරිසියට එනගමනට  සූදානම් වුනා . අපි ගත්ත  සැර  හා සැහැල්ලු බීම කොට කිහිපයක්  ඉතිරි වෙලා තියෙනවා  දැක්කේ ගමන පිටත් වෙන්න ලක ලැහැස්ති  වෙන දවසේ උදේ  .ඉතින් යාළුවගේ යෝජනාව උනේ උදේම මේවයින්  සප්පායම් වෙලා යමු කියන එක .  ගමන ගැන එක්සයිට් වෙලා හිටි  මම කිව්වේ  එහෙම කරන්න බෑ මේ උදේම. අනික මේ වැදගත්  ගමනක් යන්න හදන්නේ චැනල් ටනල් එක දිගේ මුහුද යටින් යන්නේ. මේක කලාතුරකින් යන ගමනක්. අපේ ජීවිතේටම ආයේ යන්න ලැබෙයිද  දන්නේ නෑ කියල . මොනව කිව්වත් මේදිස් ඇහුවේ නෑ.   හොඳ අඩි  දෙක තුනක්  ළඟ නැමුවා උදෙන්ම. මම තරහෙන් පුපුරා පුපුරා මිනිහවත් ඇදගෙන සෙන්ට් පැන්ක්‍රස්  දුම්රියපළට ටැක්සියෙන් ගිගින් පැරිස් යන කෝච්චියට නැග්ගා . 

මේදිස් මුළු ගමනම  නිදාගෙන ආවා . මානව සංහතියේ සුවිශේෂ නිර්මාණයක්  වන චැනල් ටනල් එක හරහා  කිලෝමීටර් පණහේ  දුර බීමතින් බුදියාගෙන ආ ඔහුට  මගේ නොරිස්සුම පෙන්වන්න මම ඔහු සමග වැඩි කතා බහක්ට ගියේ නෑ . පැරිස් ඉබිස් හෝටලේ ආලින්දයේ සිටියදී අසල පුටුවක හරි බරි  ගැහිලා ඉඳ ගත්ත මේදිස් මෙහෙම ඇහුව  .

'දැන් ඔහේ මගෙත් එක්ක නොරොක් වෙලා ඉන්නේ අර කෝ ච්චි ගමනේදී බුදියගෙන හිටපු එකටද? ඔය ටනල් එක යටින් එනකොට මොනවද දැක්කේ ?

 මොකුත් නෑ . ඒත් පොළව  ඇතුලට බහිද්දී ආපහු මතු වෙද්දී දැනිච්ච හැඟීම වචනවලින් කියන්න බෑ '

මම එහෙම කිව්වේ මේදිස්ට ඉරිසියා හිතෙන්නත් එක්ක .

බක බක ගාලා හිනා වෙච්ච මේදිස් කිව්වා ' ඔහේ පොලව යතින් යන ෆීලින්  එක ගනිද්දී මම අහසේ පාවී පාවී නිදාගෙන ආවා . ඔච්චරයි වෙනස '

එහෙම කියපු මේදිස් පැය  භාගෙක විතර දේශනාවක් දුන්න චැනල් ටනල් එක ගැන ඒකෙ ඉතිහාසෙයි, තාක්ෂනෙයි, වියදමයි ,දේශපාලනෙයි ගැන .

මේ යකා මේවා කොහෙන් හොයා ගත්තද කියල මට හිතා ගන්න බැරි වුනා .

ලබන සතියේ : මිනිස්සු දහස් ගණනක්  වසර දහස් ගණනක්  තිස්සේ ජිවත් වූ තුර්කියේ පොළව  යට නගර ගැන මේදිස්ගේ ක්‍රමයට විස්තරයක් බලාපොරෝත්තු  වන්න 


Sunday, December 10, 2023

බිරියානි අකරතැබ්බය




පින්තුරවල  තිබෙන්නේ මට රටවල් කිහිපයකින් ලැබූ  තෑගිය .  ජපන් මිතුරා ගෙනා ජපන් රසකැවිලි  පාර්සලයද , එංගලන්ත ජාතික ඇලන් සිය බිරිඳගේ රටවන  තායිවානයෙන් ගෙනා තේකොල පර්සලයද , මගේ මේ නිවස පිරිසිදු කරන්නට කන්තෝරුවෙන් එවූ සේවකයන් මට තෑගි ලෙස ගෙනා තුර්කි තේ පෙට්ටියද වේ. ඊට අමතරව ඔවුන්ට තෑගී දෙන්නට මම ගෙනා ලංකාවේ තේ පැකට් එකක්ද මෙහි තිබේ. 

ඇලන්ගේ තේ පාර්සලය තෑගි දී ටික දවසක් වන අතර අද උදේ ඔහු කෝල් එකක් දී මට කිව්වේ අනේ තිලක් සමාවන්න අර තේ කොළ පාර්සලේ  මම  දීලා තියෙන්නේ . ඔයා ඇරලා බැලුවද?

මම ඇත්තටම එය ඊයේ විවෘත කර බලන්නට සිතුනත් මොකක්දෝ නිසා එය බැරි විය. ' තාමත් බැරි වුනා ඇලන් " මම වරදකාරී ලෙස කිව්වෙමි.

' එහෙනම් හොඳයි . එහෙනම් හොඳයි. අනේ තිලක් මෙහෙමනේ වෙලා තියෙන්නේ ඔය මම වැරදිලා ඔයාට දීලා තියෙන්නේ හාල් පැකට් එකක්. ඒක  විශේෂ පුංචි හාල් පැකට් එකක් .  තරහ නැතිව හෙට ගේන්න . අපි මාරු කර ගනිමු'

"ඇත්ත නේන්නම් මම ඔයාගේ තේ පාර්සලේ හිඩැසකින් හාල් වගේ දැක්ක . අතටත් එහෙම දැනුණා . ඒත්  මම හිතුවේ ඒ අමුතු පැකේජ් එකක් කියල ".

මම ඔහුගේ හිත හැදෙන්නට පසුගිය මාසයේ මට සිදුවූ බිරියානි අකරතැබ්බය  ගැන කිව්වෙමි . 

කටාර්වලදී  මගෙත් එක්ක ප්‍රොජෙක්ට් එකේ  හොඳම යාලුවා වහිඩ් . දැන් එහෙන් ඇවිල්ල අවුරුදු හතක්  වෙනවා . ඒත්  මාසෙකට වතාවක් වත් වහිඩ් මට කතා කරනවා. ඔහුගේ දුවගෙයි පුතාගෙයි මගුල් ගෙවල් දෙකටම අපේ මුළු පවුලටම ආරාධනා කරා. අපිට නවතින්න හයිද්‍රාබාද් වල හෝටලුත් බුක් කරා . ඒ දෙකටම  යන්න බැරි වුනා . ඒත්  වහීඩ්  තරහ වුන් නෑ. මගුල් ගෙදර ඉවර වෙච්ච හැටියේම ෆොටෝ වීඩියෝ මට එව්වා  . යන යන තැන මා ගැන  හෙව්වා බැලුව . මම ඉස්තාන්බුල් වලට අවිල්ල් ඉන්නවා කියල දැනගත්ත ගමන්ම මට කිව්වා මිනිහගේ බැචෙක්  මෙහෙ ඉන්නවා කියල . ඉතින් දවසක් දෙකක් ගියේ නෑ ඒ යාලුවා මට  කතා කළා . මම ඒ වෙලාවේ හොඳටම අසනීප වෙලා හිටියේ.ආපු   හෝටල් කාමරේ හිරවෙලා යාලුවෙක් නෑදෑයෙක් නැති අලුත් රටේ  ඉද්දි මේ වහීඩ්ගේ යාලුවා ගැන දන ගැනීම මට මාර සතුටක්  වුනා. මගේ අසනීපය ගැන අහපු ඔහු පුතාල තුන්දෙනත් එක්ක වාහනේ නැගලා පැය  දෙකක් මග ගෙවල  මම බලන්න ආවා. බෙහෙත් අඩුම කුඩුම සේරම අරං . පැය  දෙකක් විතර මට උපදෙස් දුන්න. උස මහත් වෙච්ච පිරිමි දරුවෝ තුන් දෙනත් මාර කොලිටි , සමාජශිලියි , මිත්රශිලියි . ඔවුන් එදා පිටත් වුනේ ඊළඟ ඉරිදා මට රාත්‍රී කෑමත් අරන් එන බව පොරොන්දු වෙලා .  

ඉරිදා හවස මට අලුත් මිත්‍රයා කතා කළා . "තිලක් කලින් කන්න එපා. අපි කෑම  ගේනවා . අපේ නෝනා අද හවස ඉඳන් ඔයාට රස බිරියානි  එකක් හදනවා. රටේ තියෙන සේරම දාලා ". 

ඉතින් හවස හතට එනවා කියපු මිනිස්සු අටටත් නෑ . නවයට්ත් නෑ . මට හොඳටම බඩගිනියි. ඔන්න නවය හමාරට විතර කෝල් එකක් ආවා 

' තිලක් සමාවෙන්න අපි පොඩි පුතා කැම්පස් හොස්ටල් එකෙන් බස්සගෙන එන්නේ. මිනිහගේ නිවාඩු ඉවරයි හෙට කැම්පස් පටන් ගන්නවා  . පොඩ්ඩක් පරක්කු වෙනවා'

තව විනාඩි දහයකින් විතර ආයේ කෝල් එකක් ආව. 

' තිලක් දැන් අපි ඔයාලගේ බිල්ඩිම   කිට්ටුව ඉන්නේ . තව විනාඩි පහකින් ඔතැන ' 

මම ඉක්මනින් පහලට ගියා ඔවුන් පිළිගන්න. බඩගිනිත්   එක්ක 

කිව්වා වගේම වාහනේ ආවා . ඉඩ තියෙන තැනකින් පාක් කරා. මමත් එතනට ගියා . පුතාල දෙන්න ඇවිල්ල ඩිකිය ඇරිය . එහෙන් මෙහෙන් ඇවිස්සුව. ආයේ වාහනේ ඇතුලේ බැලුව. මුණු මුණු ගෑවා . ලොකු පුතා ටිකක් ඈතට ගිහින් කාටද කෝල් කරා. මහා හයියෙන් බැන්නා .

ආපහු යාලුවා හා පුතාල දෙන්න එකතු වෙලා කුටුකුටු ගානවා මට නොතේරෙන විදිහට . 

මම කිව්වා ඉක්මනින් ඇතුලට යමු . ගිහින් කතා කරමු කියල .

ඔවුන් තව ටිකක් මූණු මුණු ගගා ඉඳල මෙහෙම කිව්වා .

' තිලක් යමු අපිත් එක්ක කොහෙට හරි ගිහින් කෑම  ටිකක් කාලා  එමු'

' මේ වෙලාවට කන්න දුර යන්න එපැයි . යමු ගෙදර අපි මොනා හරි හදාගෙන කමු" මම කිව්වේ බිරියානිවලට මොකද වුනේ කියන කුතුහලය හිතේ සඟවාගෙන .

ඔලු බිමට නවාගෙන මට බොහොම කීකරුව මගේ පස්සෙන් ආව තාත්තයි පුතාල දෙන්නයි ගෙදර සැටියේ  වාඩි වුනා. මුහුණු හොඳටම මැළවිලා .

තරුණයන්ගේ තාත්තා කතාව පටන් ගත්තා .

' තිලක් අපිට සමා වෙන්න . ඔයාට දවස් දෙකතුනකට සැහෙන්න බුරියානි පර්සලයක් අරන් අපි ආවේ. අපේ පොඩිපුතා බෑග් තුන හතරක්  අරගෙන නිදිමතේ කැම්පස් එක ලඟින් බහිනකොට ඔයාගේ බුරියානි එකත් අරං බැහැලා . අපි එයාටත් වෙනම කැම හදල දුන්න  " 

ඔහුගේ දෑසින් කඳුළු පනින්නට ආසන්නය. මගේත් හිත හෝස්  ගා ඇවිළී  ගියත් ඒ වගක් නොපෙන්විමි . ෆ්‍රිජ් එක අර ඉතිරි කෑම  හා ඉක්මනින් හදාගත හැකි කෑම  වර්ග කිහිපය පෙන්වුනෙමි. කුල්  තේ කෑන්  කිහිපයක් සමග බිස්කට් පිළිගැන්වුවෙමි .

ඉන්පසු ඔවුන්ගේ හිත හැදෙන්නට මෙසේ කිව්වෙමි .  මා කිව්වේ අවංකව මට හිතුන දේය.

" කෑම  කියන්නේ බඩ විතරක් පිරෙන දෙයක් නෙවෙයි. හිතත් පිරෙන දෙයක්. ඔච්චර මහන්සිවෙලා අර තරම් දුර ගෙවාගෙන මට කෑම  එකක් දෙන්න ඔයාල ආව නිසා මගේ හිත පිරිලා . ඒ නිසා දුක් වෙන්න එපා. මොනවා හරි දේකින් බඩ  පුරවගන්න පුළුවන්. ඒත්  අර හැඟීම තමයි වටින්නේ "

මේ සියල්ල බලා අසා  සිටි වහිඩ්ගේ මිතුරා මෙසේ කිව්වෙමි .

'ඔයානම් අපට සමාව  දේවි . ඒත් මේ කෑම  හදන්න හවස් වරුවම මහන්සි වෙච්ච අපේ නෝනනම් අපට සමාව දෙන එකක්  නෑ"



Saturday, December 2, 2023

නස්රුදීන් හා අපේ අන්දරේ

Source Wikipedia

න්තර්ජාලයෙන් සොයාගත් ඉහත පින්තුරය තිබෙන්නේ තුර්කියේ ඉස්තාම්බුල් නුවර ටාප්කාපි  පැලස්  කෞතුකාගාරයේය . සුල්තාන්මෙහ්මට් දනව්වට ආසන්නව පැරණි ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යයේ  අගනුවර  පිහිටි මේ  කෞතුකාගාරය තිබෙන උද්‍යානය අසලට ගියා වුනත්  තාමත් මට එම කෞතුකාගාරය  කල්වේලා අරගෙන නරඹන්නට ලැබුනේ නැත. පින්තුරයේ  සිටින්නේ අප කවුරුත් දන්නා නස්රුද්දීන්ය. ඔහුගේ නම කිහිප ආකාරයකින් උච්චාරණය කරන අතර තුර්කි ජාතිකයන ඔහු අමතන්නේ  නස්රිද්දීන් හෝජා  කියාය. අපට සුපුරුදු නස්රුද්දීන් කියන නමට මම වඩා කැමතිය. 

 එක්දාස් නවසිය අසු ගණන්වල මුල නවයුගය පත්තරෙත් ඊට ටික කලකට පසු මනහර ඇතුළු ඩයිජස්ට් වර්ගයේ සඟරාවලත් නොවරදවාම පෙනී  හිටි චරිතයකි නස්රුද්දීන්. පත්තර සඟරාවල හිස්තැන් පුරවන්නටත් පත්තරයේ ජනප්‍රියතාව වැඩිකර ගැනීමටත් නස්රුද්ද්දින් සම්බන්ධ කරගත් අතර අපේ පාසැල් වියේ  අල්ලාප සල්ලාප කතාවල අන්දරේ, මහදැනමුත්තා හා නස්රුද්දීන්ද සිටියේය .  තුර්කිය හා බල්ගේරියාවේ බෝල්කන් කලාපයේ සිට චීනය දක්වා  සැම රටකම පාහේ උපහාස, අපහාස හා උපදේශ කතාවලට උපත දුන් නස්රුද්දීන් උපන් රට හැටියට වැඩිම දෙනෙක් විශ්වාස කරන්නේ තුර්කියයි. ඒ කතාව නිවැරදීනම් මා පැමිණ  සිටින්නේ  නස්රුදීන්ගේ රටටය.  නස්රුද්දීන්ගේ  උපන් ගම හැටියට විශ්වාස කරන අක්ෂයිර් පෙදෙස ඇත්තේ ඉස්තාන්බුල් සිට කිලෝමීටර් 500ක් පමණ දුරකින්  තුර්කියේ දකුණු පැත්තට වෙන්නටය . නස්රුදීන්ගේ ප්‍රතිමාවක් එහි තිබේ.  සෑම ජුලි මසකම  වාර්ෂික නස්රුද්දින් අනුස්මරණ උත්සවයක්ද පැවැත්වෙන මේ නියම්ගමේ නස්රුදින් ජිවත් වුනායැයි   සටහන්වෙන්නේ ක්‍රිස්තුවර්ෂ 1208 හා 1285 අතර කාලයේය. තවත් මධ්‍යම ආසියාවේ රටවල් කිහිපයක්ම නස්රුදීන්  හිටියේ තමන්ගේ රටේයැයි  අයිතිවාසිකම් පාති . ඒ අතර අසර්බයිජානයද තජිකිස්තානයද වෙයි . 

නස්රුදින් කොහේ හිටියත් මොකද , ඔහු ඉතිරි කර ගිය උපහාස හා අපහාස කතා  ලෝකයේ ඕනිම තැනක තව කල්ප කලන්තාරයක් පවතිනු ඇත . සේද මාවත දිගේ රටවල් ගණනක උපහාස කතාන්දර නස්රුදීන්ගේ නමට සින්න වී ඇත . 

ඒ අපේ අන්දරේට  වගේමය. හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ ඉපදුනා යයි කියන අන්දරේද , නස්රුදින් මෙන්ම දේශපාලන හා ආගමික සංස්ථාවද උපහාසයට ලක්කොට ඇත. මේ ලඟදි දවසක ලංකාවේ ප්‍රකට කලාකරුවෙක්  සමග  අන්දරේ හා නස්රුද්දීන් ගැන කතා කරමින් සිටිද්දී අපි දෙන්නම අන්තිමට එකඟ වුනේ නස්රුද්දීන් යනු අපේ අන්දරේට වඩා සිරා පොරක් බවය. 

ඒ අපේ කම පහත්  කොට සලකන්නට කී  දෙයක් නොව නස්රුද්දීන්ගේ කතා වැඩි රටවල් ගණනාවකදී ඔපමට්ටම් වී සාරවත් වී තිබෙන නිසාය. අනෙක් අතින් අපේ අන්දරේගේ කතාද සුළුවෙන් සලකන්නට බැරි තරම් අපූරුය .

නස්රුද්දීන්ගේ කතාවල බොහෝ විට බූරුවෝ සිටි අතර  හඳ  ගැන බොහෝ කතා  තිබුනේය. ගපුර් ගුල්යාම්ගේ මගේ හපන්කම පොතේ තිබෙන්නක් මෙන් මසුරු වෙළෙන්දන්, පූජකයන් , සොර සැමියන් හා මෝඩ ගැමියන් ගැන තිබුනේය. 

මේ කතා කියවන විට නස්රුද්දීන් යනු එක පුද්ගලයෙක් නොව විශාල ප්‍රජාවක් අතරේ මතුවන හාස්‍ය රස කතා ගිණුමට බැර කිරීමට තෝරාගත්  පුද්ගලයෙක්දැයි  මට සිතේ .

මම නස්රුදින් ගැන තුර්කි ජාතික මිතුරන් කිහිප දෙනෙක්ගෙන් විස්තර ඇසුවෙමි. ඒ නම කියපු හැටියේම ඔවුන් සියලු දෙනාගේ මුවේ මදහසක් මතුවුන අතර  නස්රුද්දීන් කියන්නේ අපේ කෙනෙක් බව  ආඩම්බරයෙන් කිව්වෝය.  

අපි එකළ  කියවූ අදටත් කියවන පත්තරවල  වෙනත්  විහිලු කතා බහුතරයක් නස්රුද්ද්දින් සම්බන්ධ කතා බව මම දැනගත්තේ ඔහු ගැන වැඩිදුරටත් හොයාබලන විටය . 

එක්තරා උපවාස කාලයක උපවාසය අවසන් කිරීමේ භෝජන සංග්‍රහය සුදානම කර තිබුණේ  ගම්මුලාදෑනියාගේ ගෙදරය. මේ භෝජන  සංග්‍රහයට නස්රුද්දීන්ටද ආරාධනා කර තිබුනේය.

සිය ගොවිපළේ වෙහෙසෙමින් එළුවන් බලාකියා ගනිමින් උපවාසයට පේ වෙමින් සිටි නස්රුද්දීන්ට එදා හවස් වෙනතුරු වැඩ රාජකාරි තිබුනේය. ඔහුට භෝජන සංග්‍රහය මතක් වුනේ හොඳටම බඩගිනි වූ විටය . ඒ වනවිට ඔහුගේ පරණ හම්පඩ කබාය මඩ  තැවරී දාඩියෙන් පෙඟී ගොස් තිබු අතර උත්සවයට යනවිට හොඳින් හැඳ පැළඳ ගෙන එන්නැයි කල් ඇතිව දන්වා තිබූ  බව ඔහු දන සිටියේය. ඒත්  දැන් හොඳටම ප්‍රමාදය. ගෙදර ගොස් අලුත් ඇඳුමක් ඇඳගෙන එන්ට වෙලාවක් නැත. අනික යකෙක් කන්නට බඩගිනිය . ඕනි එක්ක වෙච්චාවේ  කියා නස්රුද්දීන් භෝජන සංග්‍රහයට ගියේය. එහෙත් ඔහුගේ මඩ  තැවරී, දුගඳ හමන පරණ කබාය නිසා ඔහුට කිසිම පිලිගැනීමක්  හෝ කෑම  මේසයක ඉඩක් ලැබුනේ නැත. හිත රිදුනූ  නස්රුද්දීන් බඩගින්නෙම  ගෙදර ගොස් ගෙයි තිබු අලුත්ම කබායක් ඇඳගෙන හනික ආවේය . මෙවර ඔහුට ඉතා හොඳින් සංග්‍රහ කෙරුණු අතර අනිත් ප්‍රභූන් පිරිසක් මැද  අසුන්ද  ලැබුනේය. තමන්ට ලැබුණු රස මසවුළු අතර තිබූ  බක්ලාවා  හා මිදිගෙඩි කොත  සාක්කුවල පුරවමින් හමූස්‌  කෝට්  එකේ තවරමින්  ඔහු විනෝද වුවා මිස කිසිම දෙයක් කෑවේ  නැත . ඔහු කෝට්  එකට නිතර මෙසේ කිව්වේය.

"උඹ කාපන් කෝට්  එක. මේ පංකාදු ෆෙලාෆිල් උඹ හොඳට කාපන් කෝට්  එක "'

'නස්රුද්දීන් ඔය මොන විකාරාක්ද කරන්නේ ?'. බලා  ඉන්නට බැරි තැන ප්‍රභුවරයෙක් ඇසුවෙය.

' මේකනේ ඉස්සෙල්ල මම පරණ කෝට්  එකක් ඇඳගෙන ආවා. කිසි කෙනෙක් මට කෑම  දුන්නේ නෑ . දැන් මේ අලුත් කෝට්  එක ඇඳගෙන අවම සියලු සංග්‍රහ ලැබුනා. ඉතින් මම තේරුම් ගත්තා මට නෙවෙයි කෑමට  ආරාධනා කරලා තියෙන්නේ කෝට්  එකට කියල" කියනා ගමන් අන්දරේ  තව ඔලිව් ගෙඩි කිහිපයක් කෝට්  සාක්කුවේ එබුවේය.

මට හිතෙන්නේ මෙය ප්‍රභල දේශපාලන උපහාසයක් බවය .

කලකට පෙර ලංකාවේ පළවූ   දීපන මාසික සඟරාවක මා කියවූ තව නස්රුද්දීන්ගේ කතාවක් මට මතකය. 

' නස්රුද්දීන් දවසක් හඳපානේ ඇවිදිමින් සිටියදී  අසල වත්තක  වතුර ලිඳක් දැක මුහුණ කට සෝදා  ගන්නට සිතුවේය. ඔහු පනිට්ටුව ලිඳට දමා ළිං  පතුල බලද්දී දුටු දෙයින් මහත්සේ කම්පා වුනේය '

' හත්දෙයියනේ හඳ ලිඳට වැටිලා " ඔහු වහා කඹය හා පනිට්ටුව එකෙල  මෙකෙල කරමින් හඳ පනිට්ටුවට දමා  ගැනීමට වෙහෙසුනේය. කොච්චර උත්සහ කලත් පනිට්ටුව තරමක් ඉහළට  උස්සද්දී හඳ  ළිං පතුලේම තිබෙනවා දැක දුක්  වුනේය. ආයෙත් පරෙස්සමට හඳ පනිට්ටුවට දමා ගන්නට උත්සහ කරද්දී ළිං  පතුලේ තිබු මුලක පනිට්ටුව පටලැවුණේය . 'දැන්නම් හඳ අල්ලා ගත්තා යැයි සතුටට  පත් නස්රුද්දීන් ශරීරයේ මුළු වැර  යොදා කඹය ඇද්දේය . "ජරාස්" හඬින් කැඩි ගිය කඹයේ  කොටසක් අතේ තිබියදී නස්ර්ද්දීන් විසිවිගොස්  උඩබැලිව  ඇද වැටුනේය . 

අසිහියෙන් මෙන් දෑස් විවර කරද්දී ඉහළ  ආකාශයේ දිලිසෙමින් තිබූ  පුන් සඳ දැක ප්‍රීතියෙන් පිනා ගියේය,

' අන්තිමේ කොහොමහරි මම හඳ  බේරා ගත්තා ' කියා සතුටින් මුමුනමින් උඩුබැල්ලෙන්ම  වැතිර සිටියේ මහත් වූ සන්තෝෂයෙනි.

මේ මම ඉතා මෑතකදී තුර්කියේ සිටියදී කියවූ නස්රුද්දීන්ගේ කතාවකි. 

දවසක් ගඩාගෙඩි ගෝනියක් බෙදාගන්නට බැරිව දබර කර ගනිමින් සිටි ළමයින් පිරිසක්  අසළින්  නස්රුද්දීන්  ඇවිදගෙන ගියේය.  නස්රුද්දීන් දුටු තරමක තේරුම් බේරුම් ඇති ළමයෙක් ' අනේ අන්කල් අපිට මේ ගෙඩි ටික බෙදා ගන්න උදව් කරන්න' යයි කිව්වේය.

කරුණු විමසා බැලු  නස්රුද්දීන් හරි මම බෙදල දෙන්නම් . නුඹලා කැමති මේවා දෙවියන්ගේ ක්‍රමයට බෙදා ගන්නද නැත්නම් සාතන්ගේ ක්‍රමේට බෙදා ගන්නද ?  කියා ඇසුවේය.

"ආයේ මොනා අහන්නද දෙවියන්ගේ විදිහට" ළමෝ එක හඬින්  කීහ .

නස්රුද්දීන් එතන සිටි ලොකුම ළමයාට ගෙඩි ගොඩෙන් බාගයක් දුන්නේය . තව ළමයෙකුට පහක්ද, තව කෙනෙකුට හතරක්ද ලෙස බෙදාගෙන ගිය අතර අන්තිමේ ළමුන් කිහිප දෙනෙක්ට කිසිවක්ම ලැබුනේ නැත .

' මේ මොන බෙදිල්ලක්ද ? " අසාධාරණයට ලක්වූ ළමෝ ගේම ඉල්ලුවෝය .

ඉණට  අත්දෙක තියාගත් නස්රුද්දීන් මෙසේ කීවේය .

" උඹලගෙන් මං  ඇහුවනේ කවුරු බෙදන විදිහටද ඕනි කියල . දැන් උඹල මහා එකාලට ඉඩකඩම් වස්තුව එහෙම බෙදල දීලා තියෙන්නෙත් ඔය ක්‍රමේට නෙවෙයිද?"  


Saturday, November 25, 2023

ඔක්ස්ෆර්ඩ්, බොස්පෝරස් හා කුමාර් ආනන්දන්

 

2023 නොඅම්බර් 19 ඉරිදා 

 උදෑසන මම අවදි වුනේ ලංකාවෙන්  ආ කෝල් එකකින්. මහා පාන්දර අයියා කතා කරනවා . 

' මුකුත් කරදරයක් නෑ  නේද ?" 

"කරදරයක් නෑ . ටිකක් නින්ද ගියා. ඇයි ? "

'නෑ  මම නිකන් ගත්තේ' කිවා  ෆෝන් එක තිබ්බා . මනුස්සයා නිකම් කතා කරන්නේ  නෑ . මොකක් හරි ප්‍රශ්නයක්ද දන්නේ නෑ .ඒත්  එයයි මමයි අතර තියෙන්නේ ටෙලිග්‍රෑම් පණිවිඩ. හරිම කෙටියි . වචනෙකට  ගානක් කැපෙනවා වගේ තමයි අපි කතා කරන්නේ .

ඉස්සර කොළඹ කොහේ හරි බෝම්බයක් පිපිරුවම මට ටක් ගාල කෝල් එකක් එනවා අයියගෙන් .

' කොහොමද . කොහෙද ඉන්නේ . නෑ  මම නිකන් කතා කරා' එච්චරයි. මම දන්නවා කොහේ හරි මොකක් හරි උනාම මම හොඳින් ඉන්නවද බලන්න තමයි ඒ කෝල් එක එන්නේ කියල  .  කිලෝමිටර් හයදහස් තුන්සියක් දුරින් හිටියත් මෙහෙම කෝල් එකක් දෙන්නනම් මොකක් හරි හේතුවක් තියෙන්න  එපැ යි. ඒ අතරේ සිකුරාදා අපේ  රියදුරු නසාර් කියපු කතාව මට මතක් වෙනවා. 

' හෙටයි අනිද්දයි කිසිම දේකට එලියට යන්න එපා . මොනා හරි ගෙන්නගන්න තියේනම් දැන් මම ගෙනල්ල දෙන්නම් " 

මේ ගැන කල්පනා කරමින් නිදා ගත්තා. ගෙදරින් කතා කරා. ආයේ නිදා ගත්තා .

පොඩ්ඩකින් ආරච්චිකන්දේ සුනිල් අයියා කතා කරා 

" මුකුත් කරදරයක් නෑ  නේද " 

" ඇයි  එහෙම අහන්නේ ?" 

" නෑ  මේ ලෝක ප්‍රවෘත්තිවලට කියනවා ඉස්තම්බුල් යටවෙලා නැව්  හිටන් අතුරුදහන් වෙලා කියන්නේ " . 

මම ඉද්ද ගැහුවා වගේ නැගිට්ට . එතකොට උදේ අටට කිට්ටුයි. අවට පිහිටි එකම ගොඩනගිල්ලකවත් ලයිට් එකක් නෑ . හාත්පස  කළුවරයි. වෙදර් රිපෝර්ට් එක බැලුවා . උෂ්ණත්වය සෙන්ටිග්‍රේඩ් අංශක බින්දුවයි .

මම ඇඳ  උඩ  වාඩිවෙලා කල්පනා කරා . අද  හිම වැටෙනවා ඇති  කියා හිතන ගමන්  ජනේල්ලේ පොඩ්ඩක් ඇරියා. එකොලොස්වෙනි තට්ටුව අවට කැරකි කැරකි ශීතලේ ගැහි ගැහි රිංගන්න කවුළුවක් ඇරෙනකන් බලාගෙන හිටි ප්‍රචණ්ඩ මහල්ලෙක් මෙන් සිතල හුළං පදාසයක් ගේ ඇතුලට රිංගුවා. සට සට ගාල අයිස් කැට  සුදු යකඩ අත්වැටේ වැටිලා විසිරිලා යනවා. 

මම කෝල්  එකක් ගත්තා පිලාත්ට . මොකක්ද ? "කුණාටුවක් ඇවිල්ල . සමහර පැතිවල ගංවතුර ඒ කලුමුහුද අවට කලාපේ. බොස්පරස් එකේ නැවක් ගිලිළලු. බොස්පරස් වහල . නැව්  යන්න බෑ ". 

කළු මුහුද අවට තුර්කි කලාපේ මිනිස්සුන්ට තමයි ගොඩක්  කරදර . 

මේ කතා අස්සේ මම ලියන්න හිටි බ්ලොග් පෝස්ට්  එක මතක් වුනා. කළු මුහුද ගැනනේ .මට ඔෆිස් එකේදී හිනත් ගියා කළු  මුහුදට නම වැටිච්ච හැටි අහල 

2023 නොවැම්බර්  20 සඳුදා 

තුර්කිය දකුණට වෙන්න පදිංචි මිනිස්සුන්ගේ විශ්වාසයක් තියනවා උතුර පැත්ත කළුයි කියල . ඒකයි  ඔය කළු  මුහුදට නම වැටිච්ච කතාව . 

මගේ ආදරණිය කැස්පියන් මුහුදට තරමක් ප්‍රමාණයෙන් සමාන කළුමුහුද වටේට බල්ගේරියාව, රුමේනියාව, මොල්දාවියාව, යුක්රේනය, ජෝර්ජියාව, රුසියාව  හා තුර්කිය කියන රටවල් හතටම මායිම් වෙනවා . යුරෝපය හරහා රටවල් ගානක් මැදින් ගලාගෙන එන ඩෑනියුබ් ගංගාව දිගේ එන නැව් කලුමුහුදට ඇවිල්ල බොස්පරස් හා ඩාඩනල්ස් ඇලවල් හරහා මධ්‍යධරණී මුහුදට වැටෙනවා 

කළු මුහුද ඉවුරේ  පදිංචි තුර්කි ජනයා කතා කරන භාෂාවේ ඇක්සන්ට් එක වෙනස්  වෙන  හැටිත් එක එක පලාත්වල වෙනස් වෙනස් විදිහට වචන  උච්චාරනය කරන හැටිත්  කිය කියා හිනා වෙන තරුණ ගැටයන් හා ගැටිස්සියන්  තමන් දන්නා හැටියට ඒවා මට පරිවර්තනය කරලා දෙන්න මහන්සි වුනා . ඉස්සර අක්බාර් කෑම පැයේදී අම්බලන්ගොඩ උන්ගේ කතාවට බණ්ඩාරවෙල අපි හිනා උන හැටිත් උන් අපේ සමහර වචන අල්ලාගෙන හිනා උන හැටිත් මතක් වුනා 

2023 නොවැම්බර්  21 අඟහරුවාදා  

එකකට  එකක් ගැලපෙන් නැති වචන කිහිපයක මාතෘකාවක් අද පෝස්ට්  එකට ආවේ ඇයි කියා දැන්ම කලබල වෙන්න කාරී නෑ . ඉස්සෙල්ලම කුමාර් ආන්දන්දන්ගෙන් පටන් ගන්නම් , පෝක්  සමුද්‍ර සන්ධිය හරහා එහාටත් මෙහාටත් පිහිනලා , තනි කකුලෙන්  හිටගෙන ඉඳල හා දඟර නැටුම් ආදියෙන් හිනස් වාර්තා කිහිපයක්ම තිබ්බ ශ්‍රී ලාංකිකයෙක් තමයි කුමාර් ආනාන්දන් කියන්නේ . ඔහු අන්තිම ගමන යන්නෙත්  ඉංග්‍රීසි ඕඩය  හරහා පිනමින් ඉන්නකොට දියවැලකට අහුවෙලා කියල වගේ මට මතක . යාපනේදී ඉපදිලා, ලන්ඩන් විශ්ව විද්‍යාලයේ උපාධියක් තිබ්බ ,  වෘත්තියෙන් නිතිවෙදියෙක් වෙච්ච ඔහු මිය ගියේ 1984දී . ඔය කාලේ ඉඳන් මට තියෙන ප්‍රශ්නයක්  තමයි මේ පෝක්  සමුද්‍ර සන්ධියට ඒ වගේ නමක් ආවේ කොහොමද කියල .  දහඅටවැනි සියවසේ අග හරියේ මදුරාසියේ හිටි ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාර රොබර්ට් පෝක්  නිසා පෝක්  කෑල්ල  ලැබුනත් ඔය සමුද්‍ර සන්ධිය කියන නම මේලෝකේ තේරුමක් තියෙන නමක් නෙවෙයි . ඒක  සමුද්‍ර තීරයක්  බොස්පරස් ස්ට්‍රේට් හෝ ඉන්ග්ලිෂ් චැනල් කියන ඒවා වගේ ඇළ  මාර්ගයක් .

ආයෙම අපේ දෙවන මාතෘකාවට ආවොත් ලෝකේ තියෙන නාවික ගමනාගමනය කළ  හැකි පටුම සමුද්‍ර ඇළ  මාර්ගය තමයි බොස්පරස් කියන්නේ . කලුමුහුද හා මධ්‍යධරණී මුහුද යා කෙරෙන කිලෝමීටර් තිස් එකක බොස්පරස් ඇළ හා ඉවුරු දෑළම මුළුමනින්ම අයිති තුර්කියට . මධ්‍යධරණී මුහුදට වැටෙන්න කලින් මේ වතුර තුර්කි දේශ සීමාව ඇතුලෙම පිහිටි මාමුරා මුහුදට් ගිහින් ටිකක් ඇළවෙලා ඉන්නවා . එතැන  ඉඳන් ආපහු මධ්‍යධරණී මුහුදට යනකම් තියෙන්නේ තුර්කියට අයත් තවත් සමුද්‍ර ඇළ  මාර්ගයක් වන ඩාඩනල්ස් ඇළ . මේ ස්වාභාවික ඇළ  මාර්ග දෙකම තුර්කියට අපමණ ආර්ටික හා දේශපාලන වාසි ගෙන දෙනවා .

බොස්පරස් කියන්නේ ඉතිහාසයක්, කතා මාලාවක් 

Bosporus- Source GBNews

2023  නොවැම්බර් 22 බදාදා 

අපේ කන්තෝරුවේ හිටි ඔක්ස්ෆර්ඩ් එකේ ඉගෙන ගත්ත  ඇලන්වත් දැනගෙන හිටියේ නෑ  බොස්පරස් කියන ග්‍රීක වචනේ තේරුමයි ඔක්ස්ෆර්ඩ්  කියන ඉංග්‍රීසි වචනේ තේරුමයි ආසන්න වසයෙන් සමානයි කියල. අපේ අලිමංකඩ වගේ මේ නම ගවමංකඩ කියල සිංහලට හරවා ගන්න පුළුවන්. ඒත් මේ වචනවල තේරුම එතනට අදාළ වෙන විදිහ ගැන වැඩිය හිතන්න හොඳ නෑ . නවීන තුර්කි භාෂාව ග්‍රීක, ප්‍රංශ , අරාබි ඇතුළු භාෂාවල වචන මහා ගොඩක් ටර්කික් සම්භවය  තියෙන වචනවලට  එකතු කරගෙන නවීකරණය කර ගත්ත භාෂාවක් . ස්ථාන නාමනම් බොහොමයක් ග්‍රීක් . බොස්පරසුත් එහෙම එකක් .

වයස හැට පහු කරලා හිටියත් ඇලන්  හරිම ක්රියාශිලියි. අලුත් දෙයක් දැනගන්න පුදුම උනන්දුවයි. ඇත්තම කිව්වොත් ලෝකේ නොයෙක්  නොයෙක් රටවල නම තැබූ ඉදිකිරීම්වල අත්දැකීම් තියෙන කෙනෙක්.  ඒ අතරින් මම ගිය ස්ථාන දෙකක් තමයි ඉංග්‍රීසි ඕඩය  හරහා එංගලන්තේ ඉඳන් ප්‍රංශයට  මුහුද යටින් යන කිලොමිටර් පණහක් දිග උමග . අනික 1999 විවෘත කෙරුණු තට්ටු 88ක් උස මැලේසියාවේ පෙට්‍රොනස් ද්විත්ව කුලුන. ඇලන්ලා චැනල් ටනල් එක විවෘත කරපු අවුරුදේ මම විදුසර පත්තර කන්න්තොරුවේ ඉඳන් ඒ ගැන කියෙව්වා. ඇලන්ලා මැලේසියාවේ පෙට්‍රොනාස්  නිවුන් බිල්ඩිම විවෘත කරන කොට මම කොළඹ  ලෝක වෙළඳ මධ්‍යස්තානේ  තට්ටු තිස් අටේ නිවුන් ගොඩනැගිල්ලේ පිළිසකර වැඩ . මේවගේ පිටුපස්සේ රසවත් කතා ගොඩක් තියෙනවා 

මම අලන්ව පොරොන්දු කර ගත්ත ඔහුගේ ජිවිත  අත්දැකීම් කොහේ හෝ සටහන් කරවගන්න . ඔහු මානව පුස්තකාලයක් . 

මම හිටි ප්‍රොජෙක්ට්වලදී  අඩුම තරමේ කාන්තා හා පිරිමි චරිත දෙකක්වත් ජිවිත කාලෙට හිතවත්ව ඉන්න පවුලේ මිතුරන් බවට පත්වෙනවා .ඒකත්  එක්තරා ලැබීමක් . 

කවදා හරි ලෝකය යා කරන අධිවේගී දුම්රිය මාර්ගයෙන් කොළඹ ඉඳන් නොර්වේ පැත්තට ටිකට්  එකක් අරන් යද්දී මෙන්න මේ පාර තමයි අපි හැදුවේ කියල තුර්කි බල්ගේරියා දේශ සීමාවේදී කියද්දී ඇලන්වත් මතක් කරන්න පුළුවන් වෙයි. 

මේවා තමයි හීන.